जिबन तिम्रो हो बनाउने तिमि हौ

खुसि तिम्रो हो सजाउने तिमि हौ

नकारात्मकमा पनि सकरात्मक खोज्ने गर

दिमाग तिम्रो हो सोचाउने तिमि हौ।।

कोरोना र उब्जिएको समस्या

कोरोनको कारणले मानिसहरु लकडाउनमा छन्

लक्षण सामान्य छन् तर दीर्घरोगी धेरै चपेटामा छन्

अन्यरोगीहरु पनि उपचारबाट बन्चित हुनुपरेको

मान्छेहरु  संग मान्छे  डराउदै हिड्नुपरेको ।।

कतिको जागिर गयो, कति भोकमरीमा छन् , बेरोजगार बढ्दो छ

बजारमा  समानको मुल्य संगै संगै, तिर्नुपर्ने  कर पनि बढ्न थालेको छ

मानिसहरुको आर्थिक आवस्था दिनानुदिन कमजोर हुदै गएको छ

समाजमा घरझगडा, बलात्कार, हिन्साजस्ता गतिविधि बढ्न थालेको छ ।।

हजारौले सजायका सपनाहरु नदिसरी बगेर  जाने भए

एस वर्षको चाडपर्व पनि घर भित्रै बसेर जाने भए

आशा गरौ एस कोरोनको संकट चाडै जानेछ र

हरेकले आफ्ना सपनाहरु छिटै पुरा गर्नुहुनेछ ।।

                                                 -  २०७७/५/६

                      मन

चन्चलपनले भरिएको  यो मनमा

अनेक तरहका कुराहरु खेलिरहन्छन

कहिले दरिलो बनेर साहस बनिदिन्छ

कहिले लचिलो भएर कमजोर बनिदिन्छ ।।

नाप्न सकिदैन, बुज्न खोज्छु बुज्न सकिदैन

कहिलेकाही समालिन खोज्छु समाल्न सकिदैन

यत्रो बिज्ञान जगतले विश्व ढपक्कै ढाकेपनी

मान्छेको मन नाप्ने यन्त्र छैन कतैपनी ।।

- २०७७/४/३०

गजल
हुदैन जिन्दगी सधै उज्यालो प्रकाश जस्तो
जिबन छ दुख सुखको, हरक्षण बतास जस्तो

बालापनका मिल्ने साथीहरु भेटेपछि
यादहरु आउने रैछन हुरी बतास जस्तो

अनगिन्ति रमाइला, हसिला बचपनका क्षणहरु
साटासाट गरेपछि हलुका भयो मन कपास जस्तो


मुक्तक

1

मनसुन लाग्यो दिनदिनै लगातार झरी परिरहेछ

प्रिय नजिक नहुदा मेरो मनमा खडेरी परिरहेछ  

आकाशबाट पानि पर्दा तिमीलाई सम्झिन्छ यो मन

हावाले तिम्रो करङ भाचिदिदा चोट मनभरी परिरहेछ 

2

प्रकृति एकदम सुन्दर छ, रमाउन सके

अवसर अनगिन्ति छन्, कमाउन सके

दिमागबाट डर र चिन्ता सदा त्याग्नु पर्छ

असफल सफलताको प्रतिक हो, बनाउन सके 

साथि

साथि येस्तो  होस् जहाँ हसाउने होस्

साथि येस्तो नहोस जहाँ रुलाउने होस्  

साथि होस् त हौसला बढाउने खालको

साथि येस्तो नहोस जहाँ कमजोर बनाउने होस्

साथि होस् त मनबाट विश्वास गर्न सकिने

साथि येस्तो नहोस जहाँ डर मात्र आउने होस्

साथि होस् त मनमा लागेका कुराहरु साटासाट गर्ने

साथि येस्तो नहोस जहाँ एचीटिउड देखाउने होस्

साथि येस्तो होस् मनमा सहारा मिलोस

साथि येस्तो नहोस जहाँ मेन्टल्ली इल बनाउने होस् 

लकडाउनको समयमा मानसिक स्वास्थ सन्तुलन कसरी राख्ने ?

विश्वमा महामारीको रुपमा फैलिरहेको कोरोना नियन्त्रणको लागी नेपाल जस्तो विकासोन्मुख देशमा
लकडाउन महत्वपूर्ण मनिएकाले अहिले हामी सबैले लकडाउनको सामना गर्नुपरिरहेको छ । लकडाउन भएको पनि दुई महिना नागिसकेको छ। नेपालमा कोरोनको कहर भने दिनानुदिन बढिरहेको छ। अझै कति दिन सम्म लकडाउनको  अवस्था झेल्नुपर्ने हो थाहा छैन यस समयमा सधै घरमा बसिरहदा अनि सधै एउटै काम गरिरहादा चिन्ता बढ्ने, खाना नरुच्ने, निन्द्रा नलाग्ने, नकरात्मक सोचाइ आउने, आलस्यापन बढ्ने, एकोहोरोपन हुने जस्ता विभिन्न मानसिक समस्याहरु आउनसक्छन् । यस समयमा यस्ता प्रकारका समस्याहरुलाई नियन्त्रण गर्न पनि धेरै आवश्यक छ येसको लागी निम्न उपायहरु अपनाउन सकिन्छ :

• दैनिक योग, व्यायाम, मेडीटेशन जस्ता कार्यमा समय बिताउने
• नयाँनयाँ बिषयबस्तुमा परिवारजनहरु संग कुराकानी गर्ने, नाचगान तथा मनोरञ्गजनात्मक क्रियाकलाप गर्ने
• साथिभाइहरु संग कुराहरु साटासाट गर्ने
• दैनिक फरक फरक परिकारहरु बनायर खाने
• सकरात्मक सोचको विकास गर्ने
• किताब पढ्ने बानि बसाल्ने जस्तै गीता, महाभारत लगायत अन्य आफ्ना रुचिका बिषयहरु पढ्ने, यदि घरमा इन्टरनेटको सुबिधा छ भने अनलाईन कोर्स् पनि गर्न सकिन्छ
• खाली समयमा वोरपर खाली रहेको जग्गामा तरकारी लगाउने
• आफुलाई रुची लागेको क्षेत्रमा आफ्नो व्यक्तित्व विकास गर्ने जस्तै कथा,कविता लगायत बिभिन्न लेख लेख्ने, समाचार पढ्ने, सुन्ने इत्यादि ।।

                                                                                                                                                2077/2/22

मुक्तक

१

एन्टिबायोटिक लिने गर्छौ शरिरका जिवाणु मार्न

एन्टिभाईरल लिने गर्छौ शरिरका विषाणु मार्न

संसारमा आयो कोरोना भइरस महामारीको रुपमा

अझै एन्टिभाईरल बनेको छैन यस किटाणु मार्न ।।

२

माया गर्न दुई मुटुबिच मिलन हुनुपर्छ

सधै हातेमालो गरी हिड्ने वचन हुनुपर्छ

हजारौं भेटिन्छन् क्षणिक माया देखाउनेहरु

दिगो सम्बन्धको लागि त सन्तुलन हुनुपर्छ ।।

                                       २०७६/२/१८

गजल

नयाँनयाँ सुचना प्रविधिको विकासले छुदै गएको छ

नेपाली संकृति मूल्य र मान्यता लोप हुदै गएको छ

अव्यवस्थीत शहरिकरणको विकासले गर्दा आज

वरपरको वातावरणमा  प्रदुषण बढ्दै गएको छ

कुटो कोदालो उकालो अोरालो गर्ने जमाना गयो

खानपान र जीवनशैलीले परिवर्तन लिदै गएको छ

अौषधिजन्य तरकारी र जङ्कफुडको माग बढे सँगै

दिनप्रतिदिन नसर्ने रोगले माहामारी छाउदै गएको छ।।

मुक्तक

सबेरै आकाशमा घाम झुल्केछ बिहानी पख

उत्तरमा हेर्दा हिमाल टल्केछ बिहानी पख

बाहिर निस्कि चिसो चिसो हावा लिने गर्छु

शिशिर ऋतु गृस्ममा ढल्केछ बिहानी पख ।।


मान्छे स्वतन्त्र जन्मिन्छ, पाठ परिवारले सिकाएको हुन्छ
जस्तो समाजमा हुर्कन्छ, त्यस्तै संकृति अपनाएको हुन्छ
जात, धर्म, धनि,गरिब जन्मेपछि समाजले छुट्टाउने गर्छ
गरिब धनिमा गनिन्छ, जसले असल विचार अपनाएको हुन्छ।।
                                                            २०७७/२/१४

मुक्तक

प्रकृतिले छिनछिनमा आफ्नो रुप फेरिरहेछ

एकैछिनमा निलो अनि कालो धुप  फेरिरहेछ

आकाशबाट अशिना बर्सो हावाहुरी चल्न थाल्यो

किसानको बाली सखाप मौसमले रुप फेरिरहेछ ।।

vf]6fªsf] ofbdf

sf7df8f} af6 afx| 306f ;'df]df ;//

vf]6fª lhNnfn] dg agfof] x//

le/fnf] hUuf htftt} kxf8 / xl/ofnL

3'Dg} kg]{ 7fp /}5 lbSt]n ahf/ / xn];L

dg} nf]Eofpg] lztn xfjfkfgL

hlta]nf x':;n] ;tfpg] /}5 lg a]OdfgL

;w} x]/f} x]/f} a;f} a;f} nfUg] lbSt]n ahf/

;Demfgfdf cfpg] eof] lr;f] clg x':;' nfUg] g]r/

af6f] af6f]df snsn aUg] vf]nf / em/gf

lbnsf] s'gfdf of] dfofn'sf] ;Demgf

lbSt]n ahf/ b]vL afd|fª em/]sf]

a'Okf x'b} g'gynfdf uO{ af; a;]sf]

ef]nLkN6 ;// ;'df]df x'n{'u ;Dd

To;kl5 lx8]sf] v'6\6fn] lgufn] ;Dd

hª\unsf] af6f] h'sfsf] ef/L af]sL

lrKnf] af6f] n8\b} n8\b} k'u]sf] xfdL v'dL{

km]/L rf/ 306fsf] psfnf] r9\bf r9\b} kof]{ ;fem

clg af; dfuL a:g'kof]{ uGtJosf] dfem ..

ef]lnkN6 laxfg ld7f] cfn'sf] :jfb lnP/

lxnf] af6f] / cf]/fnL em/L cf/fd ul/of] g]kf{df k'u]/

3dLlkm/L km]/L lbSt]n ahf/

;Demfgfdf cfpg] eof] x:;' xhf/ ..

ahf/ b]vL blIf0f k"j{df /x]sf] lbk|'ª ufpkflnsfdf

k}bn cf7 306f lx8L k'Uof} lrp/Lsf] af]6df

6]Ddfdf k'Ug' g} kg]{ ltg 306fsf] psfnf] r9]/

clg af; a:g hfg'kg]{ ofDvfdf cf]/fnf] em/]/

3fd kfgL lxnf] h'sf psfnL cf]/fnL ;a} ;x]/

ug'{ g} kg{]{ sfd b'O 5fs vfg] eg]/

ld7f] vfgf :jflbi6 lrofsf] ofb af]sL cf]v]|df

nfluof] b'O{ 306fsf] b'/Ldf /x]sf] lr;f] k~rdLdf

u'lnof] lk/f] cfvfaf6 cfz' em/fpg] cva/Lsf] ofb af]sL

k'luof] ;Tt]Zj/ l5tfkf]v/L b'O 306fsf] 7f8f] t];f]{ af6f] lx8L

r'n];Ln] sf6]sf] sfs|f] / cva/L v';f{gLsf] r6\gL vfbf dg km'?ª\u

l5tfkf]v/L k'Ug k}bn b'O 306f ;'Gbf dg em;ª\u

af6f]df kmn]sf 3f]ª\u?x?n] k]6 eb}{ eb}{

af; a:g k'u]sf] l5tfkf]v/L /x]sf] 7fpFdf

ld7f] b'w lrof / cuf{lgs t/sf/Lsf] :jfbdf

To; /ft latfOof] :jod;]ljsfsf] 3/df

laxfg ld/ld/] pHofnf]df p7L xft d'v wf]P/

km]/L csf]{ 7fpdf hfg] a]nf eof] vfgf vfP/

;w} h;f] cfkm\gf] ;/;fdfg af]sL lxl8of]

nueu kf}g] 306fsf] ofqfkl5 l5tfkf]v/L :jf:Yo rf}sL k'luof]

;a} pkl:yt :jod;]ljsf ;u cGt/jftf{ lnO{

xfdLnfO{ labfO u/\geof] gfrufgsf ;fy l6sf nufO{

8]9 306fsf] cf]/fnf] / cfwf 306fsf] /f]6} /f]6 lx8L

Aff; dfu]/ a:g' kg]{ km]bdf /x]sf] lrlk|ª k'lu

oxfaf6 sfd ;sfPk5L hfg'kg]{ OGb|]0fLkf]v/L

uof} af6f] af6f]df y'k|} kf]v/Lx? t/L

ToxL a]nf cfsfzaf6 nuftf/ em/L

Af6f] af6f]df 7"nf] 7"nf] klx/f]  v;]sf]

slxNo} gla{;g] eof] h'sfn] 6f]s]sf]

lemª\u] df5f / ;'Ot] df5f cl3 cl3

afd df5f / Xj]n df5f kl5 kl5

wGg wGg k'luof] ;f9] b'O 306fsf] af6f] lx8]/

lhp k/} bv]sf] To;dfyL vf]kN6f] k/]sf] vf6df ;'t]sf]

h] eP klg OGb|]0fL :jf:Yo rf}sLdf eJo :jfut ubf{ /dfOnf] ePsf]

w]/} lbgsf] lx8fOk5L vf]6fª ahf/df lhk hfG5 eGbf dg v;L

t/ eujfgn] ltdLx? lx8]/ hfg'k5{ eGbf dg b'vL

lx8fO{ k5L vf]6fª ahf/df k'u]sf]

clg tftf] tftf] b'w lrof vfg kfPsf]

hf8f] df};ddf tftf] tftf] df;' vfg kpbf

clg ;'Tg] la:tf/f klg /fd|f] kfpbf dg km'?ª\u ePsf]

d'vdf lrofsf] :jfb lnO{ ;jfs6x/L lx8]sf]

cf]/fnf] clg psfnf] lx8\bf lx8\bf /ftdf ku]sf]

ef]lnkN6 :jf:Yo rf}lsdf eJo :jfut ePsf]

w]/} zfl//Ls b'vsf ;fy uPtfklg dgdf pT;fx hfu]sf]

t/ lj8Dagf ofbdf /x\of] Toxfsf] nf]sn efn]n] n'6]sf]

csf]{ lbg nuftf/ em/L To;dfyL 7f8f] psfnf] lx8\g k/]sf]

afx| 306f lx8]k5L emdSs ;fem k/]sfn] af:tf]nfdf af; dfuL a;]sf]

ef]lnkN6 laxfg ld7f] cfn' / b'wsf] :jfbdf /dfpb}

5 306fsf] af6f] lx8]/ /tD5f k'u]sf] ylst x'b}

/ft latfOof] xg]jfnf j8f cWoIfsf] 3/df      

clGtddf dflQd :jf:Yo rf}sL hfg'kg]{

hfgsf] nfuL lgs} si6 ef]Ug'kg]{

nuftf/ cfsfzaf6 em/L af6f] e/L vf]nf t/L

hª\un g} hª\unsf] af6f] h'sfsf] ef/L af]sL

kluof] :j:Yo rf}sL h'Qfe/L lxnf] df6f] af]sL

lr;f] lr;f] df};ddf tftf] tftf] lrof dufsf]

gla;g]{ eof] 3/e]6Ln] lrofdf cldnf] xfnL NofPsf]

3'dLlkm/L km]/L lbSt]n ahf/

;Demgfdf cfpg] eof] lr;f] clg x':;' nfUg] g]r/

clGtddf /x]sf] c/\vf}n] / ;Nn]df

af6f] c;lhnf] eoklg uOof] 6's6's]df                       

sRrL ;8s ToxL dfyL aiff{n] lauf/]sf] af6f]df

6's6's] ws]n]/ eokgL ku]sf] uGtJo :yndf

@)&^ c;f]h rf}w ut] xn];L dxfb]jsf] bz{g u/L

sf7df8f} nfluof] vf]6fª lhNnfnfO{ labfO{ u/L ..

                                

                                @)&^=^=!$

gf/L

;'Gb/tfsf] vfgL ePsL gf/L

;xhstf{ / ;xglzntfsL wgL

;[i6L rnfpg] ;[i6Lstf{ ltdL ..

sf]dn clg g/d :jefjsL vfgL

b]jL] b'uf{ nIdL / ;/:jtLsL] cjtf/ ltdL

hGd3/ b]vL k/fO3/ ;dflnlbg] ltdL ..

afnaRrf hGdfpg] IfdtfsL wgL

dfof ;b\efj clg ddtfsL vfgL

b'Mv ;'vdf ;w} Psgf; ltdL ..

lxDdtsf ;fy kfOnf 6]s\g] afgL

hf]; / hfu/sf] ;fYf cl3 a9\g] ltdL

;'ljrf/L ;';+sf/L / ;dhbf/L ltdL ..

ljZjdf s[tLdfg km}nfpg ;kmn ltdL

k\mnf]/]G; gfOl6Ën egf} ls Dof8d So"/L

kfl/hft egf} ls emdss'df/L ..

ltdL gf/L t/ 5}gf} s]lxdf sdL

dxfg ;kgf /fv]/ cuf8L a9 ltdL

ljZjdf gfd /f]zg u/ gf/L eO{ ltdL ..

—    @)&&=!=&

sf]/f]gf / kl/jt{g

                           

d k';] kGw|d dgfpb} ubf{ 3/df

ltdL lrgsf] pxfg zx/df klxnf]k6s

;f;{ sf]e @ gfds efO/;sf] ?kdf ..

lrgk5L o'/f]k k|j]z clg cd]l/sf x'b}

lx8\of} ltdL ;f/f ljZjsf] ofqfdf ..

dfG5];Fu s] b'ZdgL /}5 v} ltd|f]

htf 5 dfG5]x?sf] le8 Tot} 5f} ltdL

d'v cfFvf / gfsaf6 ;lhn} l5/LlbgL

kmf]S;f]df uO{ ;f;km]g{ ufx\f] agfOlbgL ..

sltsf] Hofg uof] slt larNnLdf k/]

o'4nfO{ lhTg ;w} :jf:YosdL{x? nfuL k/]

slt cWoog u/] slt cg';Gwfg u/]

ltd|} lgoGq0fsf] nfuL ;do Joltt u/] ..

;+;f/nfO{ 7Kk dfG5]nfO{ ql;t agfOlbof}

ljZjsf] cy{tGq Psbd sdhf]/ kfl/lbof}

;fdflhs k|f0fLnfO{ Psnsf6] k|f0fL agfOlbof}

xft ldnfpg'sf] ;6\6f gd:sf/ ug]{ ;+:sf/ a;flnlbof} ..

;/;kmfO{sf] dfkb08df kl/jt{g u/fOlbof}

xft ;fa'g kfgLn] w'g' k5{ egL l;sfOlbof}

wgeGbf :jf:Yo klxnf] ;DktL xf] egL a'emfOlbof}

OG6/g]6sf] cfjZostfnfO{ dha'/L agfOlbof} ..

xflb{s ;dj]bgf Hofg udfpg]x?sf] nfuL

:jf:Yo nfesf] sfdgf pkrf/tx?sf] nfuL

ns8fpg kfngf u/f} lhjg /Iffsf] nfuL

wgLn] ;xof]u u/f} ul/asf] ef]s d]6fpgsf] nfuL ..

—   @)&&=!=*

uhn

k'l0f{dfsf] h'g e}m rlDsPsf] d'xf/

au}rfsf] k"mn e}m l;ufl/Psf] d'xf/

cf]7df nfnL r6\6 k/]lndf ufhn

nflnu'/f; km"n e}m ;lhPsf] d'xf/

/ftf /ftf ufnf r6\6 lgwf/}df l6sL

lxdfnsf] lxpF e}m 6lNsPsf] d'xf/ ..

uhn

ufpsf] kv]/Ldf hGd]sL x's]{sL 5f]/L x' d

3f; bfp/f s'6f] sf]bfnf] u/]sL 5f]/L x' d

5nsk6 km6fxf sfd ug{ cfpb}g dnfO{

Uffps} le/ kfvf kv]/f 8'n]sL 5f]/L x' d

7"nfnfO{ cfbf/;Tsf/ ;fgfnfO{ dfof u5'{

Uffps} ;+sf/ ;+s[tL l;s]sL 5f]/L x' d

ue{ nfU5 dnfO{ ;'Gb/ ufpdf hGd]sf]df

ufps} :jR5 xfjf lr;f]kfgL lkPsL 5f]/L x' d ..

/fi6« g]kfn / e"dL

k"j{df l6:6fb]vL klZrd ;tnh ;Dd g]kfnsf] l;dfgf

kN6fP/ x]bf{ b]lvG5 Oltxf;sf ;'gf}nf kfgfdf

lj/ g]kfnLx?sf] /ut g} /utn] ag]sf] of] b]z

ue{ nfU5 k'vf{x?sf] /fi6| /fli6otf / :jfledfgsf] e]if ..

a}/L zlSt;fd' 9'ª\uf d'9f / t/af/ lnO{ n8]sf lyP

ltg lbzfdf lht xfl;n ul/ b'O{ lbzfdf xf/]sf lyP

To;k5L ;'uf}nL ;lGwdf lht]sf] sof} e'efu 5f]8\g' k/]sf]

k"j{ d]rLb]vL klZrd dfxfsfnL ;Dd v'Drg afWo x'g' k/]sf] ..

g]kfnsf] pt/df lrg blIf0f k"j{ / klZrddf l5d]sL ef/t

oxL ef/t /f]6La]6Lsf] ;DaGw /fvL hldg n'l6/x]5 lbg/ft

ef/t /fHo la|l6; O:6 OlG8of sDkgLn] agfOlbPsf] lyof]

c?sf] vfg kNs]sfnfO{ s] yfxf /ut / kl;gfn] agfPsf] lbcf] ..

xfd|f k'vf{x?n] lgdf{0f u/]sf] ljzfn g]kfn hf]ufpg' k5{

:jeLdfg / :jtGqtfsf] nfuL lz/ ;w} 7f8f] u/fpg' k5{

cfTd ljZjf; / cfTdlge{/tfdf a9L hf]8 lbg'k5{

ldlrPsf] sfnfkfgL lnk'n]v lnlDkofw'/f g]kfnLn] lkmtf{ kfpg'k5{ ..

                                               clgiff ;'j]bL

km"n   

au}rfdf cg]sy/Lsf km"nx? k"mN5g

ltg} km"nsf kftkftdf ed/fx? 8'N5g

km"n kms|G5g jftfj/0f ;'ulGwt agfp5g

ToxL ;'uGwdf ;a}n] cfkm\gf] dgnfO{ e'nfp5g ..

em6\6 ;'Gb/ km"ndfyL kfkLsf gh/x? k'U5g

kmqmg gkfpb} d'G6}b]vL r'8fP/ kmfN5g

km"n ;f]Rg] u5{g ;'Gb/ x'g' klg /fd|f] /lxG5

To;}n] t cfTd/Iffsf] nfuL sf8fFn] 3f]R5g ..

                                                           

au}rfsf k"nx? r'8fpg xf]Og hf]ufpg nfuf}

k}tfnfn] s'r]/ xf]Og udnfdf ;hfP/ /fvf}

sf]lknfdf r'8]/ xf]Og :jtGq x/fe/f k"mNg lbcf}

jftfj/0fsf] gf]S;fgL xf]Og lemnLldnL agfP/ /fvf} ..

                                 

                                   clgiff ;'j]bL

                   

uhn

lhjg sxFf v';L x'G5 ;fydf ;fyL geP

syg sxFf k'/f x'G5 kfqdf ;fyL geP

ldq dfq eP/ sxFf eof] cflTdotf x'g'k5{

;gf}nf kn sxf sf]l/G5 lhjgdf ;fyL geP

;'vdf dfq xf]Og b'Mvdf klg ;fy lbg'k5{

cf]7df xFf;f] sxFf x'G5 sl7gfOdf ;fyL geP

vfnL kfgf eg{sf] nfuL kgL t snd rflxG5

lhjg k'/f sxFf xG5 e/f];fdf ;fyL geP ..